W grudniu 2016 r. w Kamienicy Kupieckiej (Oddział Dzieje Oręża Polskiego, ul. E. Gierczak 5) zostanie otwarta nowa, niezwykle interesująca wystawa czasowa dotycząca dziadków do orzechów, a więc rozmaitych przyrządów służących do zgniatania orzechów. Ekspozycję będzie można zwiedzać do marca 2017 r.

Problematyka ta doskonale wpisuje się w klimat i specyfikę Świąt Bożego Narodzenia, dlatego Muzeum zaprasza uczniów wszystkich typów szkół na lekcje poświęcone powyższym zagadnieniom. Na zajęciach, oprócz zwiedzania ekspozycji, będzie można wypróbować działanie dziadków do orzechów, poznać symbolikę i zastosowanie orzechów, lepiej zrozumieć polskie tradycje bożonarodzeniowe i wspólnie kolędować przy akompaniamencie gitary.
Same zaś przyrządy do zgniatania orzechów, zwane również orzechołomami, zębami, cisawkami, tłuczkami, kleszczykami, ściskawkami, staruszkami, stanowią prostą konstrukcję ramion połączonych dźwignią albo też są skonstruowane na zasadzie działania śruby.  Pojęcie zaś „dziadka do orzechów” ukształtowało się w XVIII w. i wyjaśnione jest w „Encyklopedii powszechnej” S. Orgelbranda. 

Pierwsze przyrządy do zgniatania miały jednak formę dwóch kamieni z wyżłobionymi rowkami (8 tys. lat temu). Natomiast najstarszy znaleziony metalowy dziadek datowany jest na III lub IV w. p.n.e. Początkowo były one kute, a w późniejszych wiekach powstawały odlewy.  Jednak najsłynniejsze dziadki są wykonane z drewna. 

Pierwszy drewniany dziadek był wykonany z dwóch kawałków drewna spinanych paskiem skórzanym lub zawiasem metalowym. W wieku XV i XVI wielu rzeźbiarzy we Francji i Anglii tworzyło piękne dziadki z bukszpanu, który charakteryzował się drobnym słojem i piękna barwą. W wieku XVIII i XIX w Austrii, Szwajcarii i północnych Włoszech zaczęły powstawać dziadki na podobieństwo ludzi i zwierząt. 
Dziadki w kształcie figurek górników, żołnierzy, królów czy rycerzy, które w swych szerokich ustach miażdżyły orzechy powstawały w Niemczech od XVII do XVIII wieku. Narodziły się w górach Rudawskich w Saksonii.
W 1872 roku Wilhelm Fuchner, znany jako ojciec „dziadków do orzechów” uruchomił pierwszą komercyjną produkcję dziadków przy użyciu tokarki. Od XIX w. dziadki do orzechów stały się niezbędnym przedmiotem w wielu domach. Zaczęły być popularne także w sąsiadujących z Niemcami krajach: Czechach, Polsce – zwłaszcza na Śląsku. W XX w. produkowano dziadki na szersza skalę, pojawiły się też nowe formy: srebrne i platerowane. 

Wystawa czasowa dziadków do orzechów, prezentowana w Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, jest prywatną kolekcją, należącą do Jana Łomnickiego oraz Witolda Tchórzewskiego. Jest największą amatorską kolekcją w Polsce i składa się z ok. 400 eksponatów, pochodzących z różnych okresów historycznych oraz wielu krajów: Niemiec, Anglii, Węgier, Polski, dawnej Jugosławii, a nawet USA i Chin. Są to zarówno wyroby prostych rzemieślników, rzeźbiarzy, artystów ludowych, jak i renomowanych firm. Dziadki wykonywane są z różnych materiałów, jak metal, drewno, plastik i reprezentują różnorodne formy i kształty, np. postaci ludzkie, zwierzęce, ptaki.
Serdecznie zapraszamy!